Op dinsdag 2 april organiseerde Cubiss een strategische conferentie met als thema The Makers Library.
Transformeert de uitleenbibliotheek naar een makers-bibliotheek? Welke thema-gerichte allianties kunnen hierbij ontstaan? Deze vragen staan centraal tijdens de conferentie The Makers Library, georganiseerd door de Brabantse Netwerkbibliotheek (BNB).
Wilt u zich een mening vormen over fenomenen als kenniswerkplaatsen, open leercentra en fablabs, en de kansen die ze bieden, kom dan naar deze bijeenkomst over de strategie van de bibliotheek.
Marjan Middelkoop opende de dag met een quote van David Lankes.
the mission of Librarians is to improve society through facilitating knowledge creation in their communities
Een quote om over na te denken en stil bij te staan. Wat is de relatie van de Makers Library en de creation in de quote van Lankes? De rest van de dag zal het hierom gaan. Te beginnen bij Hans Mommaas, hoogleraar Leisure Studies aan de Tilburg University. Zijn presentatie heeft de titel Art and Culture in an Age of Confusion gekregen.
Bibliotheken hoeven zich niet alleen te voelen in de queste voor de toekomst, ook andere instellingen zoals universiteiten, musea, muziektheaters denken hierover na. Mommaas geeft als voorbeeld het Tate Modern in Londen. Hij noemt dit een heruitvinding van een museum. Het probleem van teveel schilderijen en te weinig muren losten zij op door een nieuw gebouw te zoeken. In dit geval een gebouw in een industriële omgeving. De hele wereld transformeert en de bibliotheek is een niet op zichzelf staand onderdeel daarvan. Mommaas gaat ons geen nieuwe inzichten brengen. Wel bouwt hij zijn verhaal op aan de hand van 3 onderdelen.
- the changing landscape of art and culture
- possible consequences
- what’s in it for the library
In het veranderende landschap begeeft zich de mobiele mens. Rondreizen over de hele wereld is als een recht verworden. En daarmee is het culturele landschap overvol. Want niet alleen musea en theaters vragen om aandacht, ook producenten (zoals Disney) en de televisie nemen deel aan dat landschap. Het culturele landschap is geëxplodeerd. Hiermee is een nieuw fenomeen ontstaan; vrijetijdsstress We hebben nog steeds hetzelfde aantal vrije uren als in 1975, maar we hebben meer geld en hulpmiddelen (zoals fotocamera’s). Lezen doen we steeds minder. Uitgevers zeggen dat dat onmogelijk is want er worden nog steeds meer boeken verkocht. Worden deze boeken wel gelezen, vraagt Mommaas zich af. Of is het kastvulling, zo’n stapel boeken met een label misschien/ooit/als ik tijd over heb.
Iedere culturele vorm heeft zijn eigen identiteit (film, vinyl, muziek). Maar in een digitale wereld is die eigen identiteit niet langer herkenbaar. Dit heeft gevolgen voor de cultuur. Maar hoe dan? Mommaas geeft als voorbeeld tekst. Storytelling is de metafoor voor tekst geworden. Cultuur is en er in overvloed en dus verzinnen we verhalen. De Efteling is niet langer een pretpark maar een gastheer van verhalen. 013 is niet langer een poppodium maar een plek voor magische momenten. Cultuur is langer verbonden aan binnen. Ook buiten vind je cultuur bijvoorbeeld tijdens evenementen. Het is het sociale, het onderdeel zijn van, wat mensen cultuur laat omarmen. Of dat nu buiten of binnen is maakt geen verschil.Er staan in Nederland veel gebouwen leeg. Kerken krijgen andere bestemmingen. Industriegebouwen en ziekenhuizen vervallen tot puin. Je kan hier, meent Mommaas, creatieve industrie in plaatsen. Maar zoveel creatieve industrie hebben we in Nederland niet. En dus ontstaat er een paradox. Aan de ene kant zien we een culturalization of society (met cultural values are of increasing importance in everyday social practices and strategies) en aan de andere kant een deculturalization of culture (met the domain of arts and culture are less and less ‘ taken for granted’ / ‘desacralization‘). We zijn op zoek naar nieuwe manieren om waarde te creëren, Mommaas noemt het een license to operate. Deze is namelijk niet langer evident. Waarom zou er publiek geld aan een culturele activiteit gegeven worden als er zoveel culturele activiteiten zijn. We hebben behoefte aan een nieuwe discours, een van expressie. Mommaas heeft er een term voor. Hij noemt het de hybrid ‘expressive’ economy. Hierbij wordt de economie van het delen gecombineerd met de economie van de competitie.exploration VERSUS exploitation
creation, community & self expression VERUS production, organization & copyright
imagination, interaction & peer group VERSUS commodity, consumption & market
Om dit te realiseren moeten we in overleg blijven met elkaar. Nieuwe combinaties maken van content, services en experience. Bibliotheken moeten, volgens Mommaas, een nieuwe combinatie zijn van deze drie dingen. Laat het uniek zijn, geeft hij mee als boodschap. Relaties veranderen. Relaties tussen productie en consumptie, tussen cultuur en sociaal, tussen reëel en virtueel. Zeker voor bibliotheken. De explosie van informatiekanalen en platformen, de digitalisering, de altijd en overal, de interactiviteit, de open access. Betekent dit het einde van de bibliotheek als mediator, of educator?
Mommaas ziet uitdagingen daarmee sluit hij zijn verhaal af. De uitdagingen zitten tussen:
between books and information
between reception and co-production
between content and experience
between education and services
between “for you” and “by you”
Louise Overgaard is de volgende spreker. De titel van haar presentatie is Shut up and hack! Overgaard (team manager Bibliotek Aarhus Denemarken) vertelt over een bibliotheek waar ik al jaren naar uitkijk. In 2009 was ik in Aarhus voor de Unconference. Toen zagen de maquette en de impressies er al waanzinnig uit en nu zal de nieuwe bibliotheek bijna klaar zijn, eind volgend jaar om precies te zijn. In de aanloop naar deze nieuwe bibliotheek werken ze heel erg veel met gebruikers. De bibliotheek wordt dan ook niet zomaar een bibliotheek, maar een:
inspiration space – learning space – performative space – meeting space.
Om daar te komen hebben ze een aantal kernwoorden gekozen:
space for media -> space as a media
space for media -> space as a media
on-line -> on site
information -> meaning
facts -> credibility
meeting information -> meeting people
knowing -> experimenting
visitors -> resource person
neutrality -> sensing
seriousness -> sense of humour
Een mooi voorbeeld van user driven innovation is de people’s lab. Om te zorgen voor innovatieve ruimtes voor de gemeenschap stelden zij zichzelf een aantal vragen.
- how can the library create a room that encourages citizens’ ability to innovate?
- how can the library arrange meetings between interdisciplinary knowledge areas?
- how can we create something with power and energy in the local community?
De Fixer’s manifesto speelt hierbij een belangrijke rol. Overgaard vertelt vol trots over haar bibliotheek. En dat mag ook wel, het wordt een bijzondere plek. Met zoveel innovatie en energie moet het wel een voorbeeld voor ons allen zijn. Nu alleen nog even wachten tot het gebouw klaar is en dan een reisje naar Aarhus boeken.
Na de lunch bezocht ik 2 sessies. Bij de eerste sessie leerde ik meer over de FabLab Truck en mocht ik een machine proberen die mijn logo in hout printte.
Deze machines vind je vaak terug in een FabLab:
lasersnijder
vinyl snijder
CNC
3D printer
borduurmachine
polycom (video verbinding met andere fablabs)
en ook: handgereedschap en elektronica
Op www.fablab.nl vind je meer informatie over de FabLabs die er in Nederland zijn.
De tweede sessie ging over een project van Jan van Avezaath (Cubiss) en Hans van Driel (Tilburg University) Ik lees de wereld.
Ik lees de wereld bestaat uit 25 routes met beelden en geluiden. Lezen is een verhaal beginnen en alles is een verhaal. Iedereen kan lezen, ook als je niet kunt lezen.
ruiken is lezen met je neuskijken is lezen met je ogenhoren is lezen met je orenvoelen is lezen met je vingerproeven is lezen met je tong
Hans van Driel legt de achtergrond bij dit project uit. Er zijn 3 fasen waar je doorheen gaat.
1. firstness – categorie van de mogelijkheden (wereld barst van de mogelijkheden, op alle niveaus) – categorie wordt vaak geassocieerd met creativiteit/esthetica
2. secondness – categorie van de keuze / actie (al dan niet bewust) – ethiek / handelen en geoorloofd handelen
3. thirdness – categorie van gewoonte / structuren / regelmaat – was eerst een firstness (keuze uit afleveringen op televisie) daarna een secondness want je kiest iets – dan een thirdness omdat je elke zondagavond dezelfde serie kijkt
hoe mooier de mislukking – hoe groter het succes
Met Ik lees de wereld worden bovenstaande categorieën blootgelegd. Vanzelfsprekendheden komen boven, waarom dit of dat verhaal? Welk verhaal vertel je niet maar had je kunnen vertellen. Vertel je altijd het veilige verhaal, ook al is dit niet het beste verhaal?
Er was geen afsluitende sessie, wel een borrel. Een plek om iedereen weer even te spreken. En ik, als UB’er uit Zuid Holland. Wat deed ik hier en wat neem ik mee? Ik heb per 1 februari een nieuwe functie gekregen, ik mag me nu Head of Open Spaces noemen. Ik leg een andere keer uit wat Open Spaces zijn en wat het voor de TU Delft Library betekent. Voor mij is de Makers Library een onderdeel van Open Spaces en dus wilde ik me laten inspireren. En dat is gelukt. Het was een interessante dag die, ik hoop, navolging vindt en misschien nog wat meer verdieping in het praktische krijgt.