Aanstaande dinsdag weten we het. Wel pas aan het einde van de middag. Dan horen we of we met De Domijnen de beste bibliotheek van Nederland zijn geworden. Het zou natuurlijk fantastisch zijn als we winnen. Want zeg nou zelf dat is toch wel een hele bijzondere titel om te krijgen.
Het voelt wel een beetje raar voor mij. Ik ben pas in Sittard komen werken toen de bibliotheek in Ligne al af was. Dus met de plannen maken en het bouwen heb ik niets te maken gehad. Ik kwam in een gespreid bedje. Maar ik ben wel supertrots op de nominatie en als we winnen dan glunder ik natuurlijk gewoon mee. En natuurlijk zijn er altijd wel dingen die beter kunnen, af is nooit helemaal af. Gelukkig maar.
Deze foto is vorig jaar april gemaakt. Uiteraard in de bibliotheek Ligne. Ik werkte toen net een half jaar bij De Domijnen. En er is heel veel gebeurd in het afgelopen jaar. Ik heb veel nieuwe mensen ontmoet. Ik probeer mijn focus te verdelen over het museum, de bibliotheek en het archief. Ik ren me soms helemaal rot en op andere momenten heb ik wat meer tijd om te lezen en op de hoogte te blijven. Het zuiden bevalt heel erg goed. Maar ik vind het ook heerlijk om op pad te zijn.
En daarom vind ik het zo fijn dat ik mee mag met de International Library Express Tour aanstaande maandag. Georganiseerd door Erik Boekesteijn, Simon Duursema, Silvia Settels van Probiblio en de KB.
We starten bij de KB en gaan dan via de TU Delft, naar Gouda, naar Amsterdam en naar Den Helder. We krijgen presentaties van architecten en inrichters en we gaan ‘s avonds ook nog met de groep eten. Het wordt een mooie dag.
En dan op dinsdag is het nationale bibliotheekcongres. Het zal jullie misschien verbazen maar ik ben hier dus nog nooit naartoe geweest. Ik ben heel benieuwd hoe het zal zijn. Wie ga ik allemaal ontmoeten? Oude bekenden, nieuwe gezichten. Het worden vast een hele boel leuke mensen. Ik moet me nog verdiepen in het programma dus als je tips hebt, laat het me weten. Nu is Den Helder niet om de hoek dus ik blijf niet voor het diner. Ik heb er zin in. Tot dinsdag!
De laatste dag van deze conferentie is altijd een korte. Alleen het ochtendprogramma en dan om 13.00 uur klaar. Vandaag op het programma technische zaken zoals licht, bewegwijzering en opslag. Maar ook evaluaties. Van projecten nog niet zo lang geleden tot projecten van heel lang geleden.
Daniela Pogade van Textredaction in Berlijn gaf een overzicht van verschillende soorten bewegwijzering omdat tegenwoordig gebouwen niet meer zoals vroeger, gewoon te begrijpen zijn. Ze heeft een aantal aandachtspunten waar bewegwijzering aan moet voldoen:
moet ontwikkeld worden vanuit het inzicht van de gebruiker
reduceren tot de meest essentiële informatie
moet makkelijk aan te passen zijn, dus zonder al te veel moeite of geld
heb zowel aandacht voor binnen het gebouw als daarbuiten
Door middel van voorbeelden kregen wij les in waar je bewegwijzering allemaal kan plaatsen of verwachten. Welke kleuren je kan gebruiken en welke lettertypen. Het was een beginnetje. Ik had graag nog wat meer de diepte in gegaan als daar tijd voor was geweest.
Jochem Usinger (UKW Innenarchitekten Krefeld) was een erg grappige man die ook erg om zichzelf moest lachen. Hij gaf voorbeelden van hoe zijn bedrijf licht gebruikt in bibliotheken. Lekker schots en scheef en een beetje dwars. Het paste wel bij deze meneer. Ik heb in ieder geval erg om hem gelachen en als gevolg daarvan weinig aantekeningen gemaakt.
Ulrich Niederer (de voorzitter van de Liber-LAG board en directeur van de Central and University ibrary Lucerne) vertelde over een project dat 36 jaar heeft geduurd en waarbij 5 bibliotheken gezamenlijk een opslag locatie hebben buiten de stad. In dit gebouw worden momenteel 3,1 miljoen volumes opgeslagen en er is ruimte voor groei naar 14 miljoen. Het is een high-tech inrichting met een robot die de boeken of tijdschriften ophaalt. Er heerst een lage luchtvochtigheid waar wel vragen over kwamen na de presentatie. Volgens de andere aanwezige Nederlanders en Belgen was deze luchtvochtigheid veel te laag. Maar misschien dat het in Zwitserland anders gaat.
De laatste sessie ging over post-evaluation, oftewel klopt datgene wat je hebt gedaan en zijn de gebruikers tevreden. Karen Latimer begon. Zij werkt voor de Queen’s University in Belfast en vertelde over een verbouwing die 6 jaar geleden heeft plaatsgevonden.
Maar eerst gaf zij meer informatie over de IFLA Post-Occupancy-Evaluation. Deze enquête kan door iedereen gebruikt worden. 7 pagina’s aan vragen over het gebouw, de dienstverlening en de bevindingen. In 2015 is er een boek gepubliceerd met case-studies en deze enquête.
Karen vertelde over haar verbouwing die klaar was in 2009 waarbij een aantal kleine bibliotheken werd samengevoegd en waar de ICT op orde werd gebracht. Het bibliotheekgebouw ligt centraal op de campus en studenten weten het goed te vinden. Binnen no-time was het hele gebouw 24/7 open in plaats van 1 leeszaal, waarvan men eerst dacht dat dat voldoende zou zijn. Het meubilair is van goede kwaliteit en er is goede akoestiek in het gebouw. Toch waren er teveel informatiebalies die veel te groot zijn en te weinig studieplekken. De balies gaan nu dus plaatsmaken voor de studieplekken. Ook waren er niet voldoende groepswerkplekken en maken de toiletten teveel geluid. In de afgelopen jaren zijn er bijna 400 studieplekken bijgekomen. Als Karen geld genoeg zou hebben zou zijn graag het entreegebouw aanpakken en meer interactieve werkplekken creëren. En de toiletten aanpakken.
Ik had de Brain in Berlijn van de faculteit Humanistiek nog nooit eerder gezien maar wat een waanzinnig mooi gebouw is dit. Het hoort bij de Vrije Universiteit en is 10 jaar geleden gebouwd. Klaus Ulrich Werner nam ons mee in de evaluatie. Het gebouw telt ongeveer 650 studieplekken en is een heel compact gebouw. Het onderwijs dat deze studenten krijgen is heel erg gericht op essays schrijven en in stilte studeren en dus zijn er veel individuele plekken. Alleen werd tijdens de bouw al duidelijk dat er ook behoefte zou zijn aan samenwerkplekken en dat studenten meer elektronische materialen gebruiken en dat de boekenkasten dus wel weg kunnen. POE liet zien dat de locatie enorm wordt gewaardeerd en dat ook op details de bibliotheek het heel goed doet. Dat deze bibliotheek het zo goed doet is een reden geweest voor de universiteit om andere faculteitsbibliotheken ook een facelift te geven. Zij zijn geen 24/7 open maar wel tot 10 uur in de avond. De campus ligt nogal afgelegen van de stad waar de meeste studenten wonen en er zijn geen winkels in de buurt.
Na POE weet Klaus Ulrich dat ij iets moeten doen aan de zonering, dat zij boekenkasten weg moeten halen ten gunste van studieplekken en dat ze meer flexibiliteit nodig hebben om verschillende soorten leren te stimuleren. Zijn ultieme wens mocht hij geld hebben: een regenbestendig dak.
Als laatste kwam Jeremy Upton aan het woord van de Edinburgh University Library.
Hij vertelde over een gebouw waar ik in 2014 een bezoek aan bracht. Lees mijn verslag van dat bezoek hier. Dit gebouw staat al 50 jaar en wordt nog steeds heel intensief gebruikt. Tijdens een verbouwingstraject van 8 jaar werden de plannen gewijzigd met dank aan POE. In het gebouw vind je alleen boeken die relevant zijn voor de studie op dat moment. De erfgoed collectie is open en toegankelijk voor iedereen. Meteen achter de balie vind je de boeken die het meest gebruikt worden. En er is een grote diversiteit aan studieplekken.
space for engagement and conversation
De organisatie is flexibel genoeg om boekenkasten te vervangen door studieplekken en in 2016-2017 komen er nieuwe dingen zoals een makerspace en tentoonstellingsruimtes. De liften zijn en blijven een nachtmerrie en de ventilatie werkt ook niet optimaal. Maar toch is Jeremy erg tevreden over het gebruik en gaat hij de komende jaren gebruiken voor:
spaces to allow easier access to and interaction with resources
digital first
space support new forms of interpretation
place for community
student led learning
En toen was het weer voorbij. Het ging supersnel deze keer. Alle sprekers waren goed tot zeer goed. Er kwamen interessante discussies voorbij en Yvette en ik raakten niet uitgepraat. De presentaties zullen binnenkort online komen en ik zal de link aanvullen als het zover is.
Na 10 jaar bedenken, bouwen en plannen, was het eindelijk zover. DOKK1 (de openbare bibliotheek van Aarhus) ging open voor het publiek!
Op zaterdagavond mochten wij een kijkje nemen in de bibliotheek zonder publiek. Wat een ruimte!
Enorme vergezichten. De boeken overheersen niet.
Waanzinnig mooi uitzicht over de haven door de grote ramen en fijne hoge plafonds.
Veel verschillende soorten plekken voor grote en kleine mensen. En ook voor hele kleine mensen. De volgende dagen brachten de deelnemers van de conferentie door tussen de bezoekers van de biliotheek. Een bijzondere ervaring. Soms kwamen bezoekers even kijken wat we allemaal wel niet aan het doen waren.
Door de hellingbaan kan iedereen, met rolstoel of kinderwagen, naar boven. En je kan er stoelen neerzetten of tafels met spelletjes. Er staan ook banken. En zo wordt de hellingbaan multifunctioneel.
Tijdens openingstijden is het overal druk. Bij de studieplekken, op de kinderafdeling. Iedereen zoekt een plekje om te doen waarvoor hij/zij komt.
Het loket van burgerservices, dat ook in de bibliotheek is gehuisvest, zorgt voor nog meer aanloop. En ook buiten de bibliotheek wordt het terrein goed gebruikt. Maar wat wil je ook met zo’n enorme beerglijbaan.
Spelen heeft een grote rol in de bibliotheek. Zowel bordspellen als (oude) videogames. En dat is iets wat voor mij wel heel erg bij Scandinavie hoort. En misschien ook wel bij de Nederlanders.
De keynote op maandag was van Dimitris Protopsaltou uit Griekenland. Hij is de bedenker van Future Library (een interessante groep om te volgen). Hij vertelde over zijn bezoek aan Next Library in 2009 en de ideeen die hij toen mee naar huis nam. Hiermee ontwierp hij een nieuwe bibliotheek maar ook het plan om meer te doen voor openbare bibiotheken. Future Library werd opgericht. Het is een non-profit organisatie dat door samenwerking en experimenten nieuwe ideeen bij bibliotheken brengen. Zij maken het ongewone gewoon om zo nieuwe inzichten te vergaren. Dat zij daarom soms andere disciplines moeten gebruiken is niet erg. Zij willen dat de bibliotheek een positief effect heeft op mensen.
Dimitris sprak over transitie. Die van de Future Library, die van mensen (bijvoorbeeld een bibliotheekprogramma om de vluchtelingen te helpen) en van het gebouw van de nieuwe nationale bibliotheek. Deze nieuwe bibliotheek is ontworpen door Renzo Piano en maakt gebruik van de informatie die uit het Future Library beschikbaar komt. Het gaat om de toekomst van de bibliotheek en niet om wie de eigenaar is van een idee. Het gaat om delen en samenwerken. In 2017 gaat deze nieuwe bibliotheek open.
Hierna ging ik naar een workshop van Nate Hill. Ik ontmoette Nate in 2009 bij Next Library en werd enthousiast van zijn energie. Toen ik binnenkwam bij de workshop lag de lego al klaar en ook de opdracht.
Er waren 3 keuzes. Je maakte een Ceremic Studio waar je binnenkomt, geen idee hebt wat je er moet doen en dan is er iemand die je op je gemak stelt. Of je bedacht hoe de eerste dag op school was, onwennig want je bent er al 10 jaar uit. Of je maakte een Foreign Pharmacy waar je in het Chinees medicijnen wilt kopen voor hoofdpijn. Ik koos voor de eerste opdracht.
Het idee hierachter is dat de beschreven sitiaties ook in de bibliotheek voor kunnen komen. Je bent er al even niet geweest, alles is anders, je voelt je ongemakkelijk en je hebt het idee dat mensen Chinees tegen je praten.
Nadat iedereen zijn bouwwerk had gepresenteerd gingen we verder met 1 van de werkstukken aan tafel. Het idee was om van 3D naar 2D terug te gaan door een moodboard te maken.
Het is een leuke manier van werken aan de oplossing van een probleem en eigenlijk heel eenvoudig. Je hebt een grote bak lego nodig een iemand die het probleem omschijft en dan komt toch iedereen met een eigen oplossing.
Na de lunch had ik even tijd om van Aarhus te genieten en aan het einde van de middag ging ik mee met een excursie naar een nieuw ontwikkeld gebied. Bente Lykke Sorensen (Head of centre for urban development and mobility) vertelde ons over Docklands.
Per jaar komen er 5000 nieuwe bewoners in Aarhus wonen. We zagen al banners waar de stad 12.000 nieuwe studenten verwelkomden (van totaal 50.000 studenten). En iedereen wil in het centrum wonen. Er zijn heel veel jonge mensen in Aarhus en dat betekent iets voor de stad en de inrichting daarvan. Trends laten zien dat jongeren online winkelen dus hebt je geen winkels meer nodig, maar wat dan wel? Wat betekent een begrip als city life dan?
De Docklands is een nieuw ontwikkeld gebied aan de haven. Hier komen 8-10.000 mensen te wonen met 12.000 werkplekken. Het gebied beslaat ongeveer 1 vierkante kilometer. Wij bezochten pier 4 met gebouwen als the lighthouse, the iceberg, the house of generations, the ship en met een beetje fantasie zag je waar de town squares gingen komen. Het waaide heel hard toen we werden voorgesteld aan de man die verantwoordelijk is voor alles op de pier wat niet met huizen te maken heeft.
Hij vertelde over het Urban Gardening project.
Hier hebben 300 mensen/gezinnen een tuintje van 4 kratten dat zij naar eigen inzicht mogen inrichten. Er zijn kippen en bijen. En er staan nog eens 300 mensen op een wachtlijst. Het is een enorm succes. Er komen ook veel mensen van buiten kijken en genieten van het buitenleven. Er is weinig vandalisme omdat iedereen het gebied “beheerd”. Een mooi voorbeeld van een wijk in ontwikkeling waar de komende jaren nog veel zal veranderen.
Meer informatie over Docklands vind je hier.
Meer foto’s van vandaag en de andere dagen vind je hier.
Zondag was de 2e dag van Next Library 2015 en we begonnen al vroeg. Om 9 uur werden we weer verwacht in DOKK1. Omdat ik te laat was voor de keynote van Deborah Jacobs en ik buiten de zaal moest zitten heb ik hier weinig van meegekregen. Ik deed dus extra mijn best om op tijd te zijn voor de interactieve sessie Imagining the Library as Studio van Melani Huggins & Margaret Sullivan.
Beide dames hebben een toolkit ontworpen om bibliotheken te helpen bij user centered design. Nu is dat niets nieuws voor mij maar ik vind het altijd leuk om met nieuwe tools/kits en mensen aan de slag te zijn. De vraag is hoe ontwerp je vanuit de gebruiker diensten en producten. In plaats van dat uit jezelf te doen. Om dit te kunnen doen wordt er vaak gebruik gemaakt van persona’s en een customer journey. Zo ook deze keer. Ik zat samen met Susan McVey aan de tafel Career Engagement.
En Peter (onze persona) wilde, na zijn afstuderen, een nieuw ontwerp voor bestek op de markt gaan brengen. Wij mochten bedenken hoe de bibliotheek hier een rol in kon spelen. Om te beginnen door key moments aan te wijzen/ op te schrijven.
Daarna kozen we vanuit een vaste lijst van library as… kaarten welke ruimtes Peter nodig heeft voor de activiteiten.
Op de Library as Studio website vind je meer informatie over deze toolkit. Overigens was dit niet de enige toolkit die tijdens de conferentie werd gebruikt. Ook Design Thinking for Libraries was aanwezig. Interessant is dan om te onderzoeken welke toolkit beter werkt (of wat er goed werkt aan beide toolkits) en of het nodig is om een Nederlandse variant te maken naast de Scandinavische en de Amerikaanse. Waar het uiteindelijk om gaat is dat de gebruiker diensten en producten krijgt aangeboden die vanuit zijn belevingswereld zijn ontworpen. En voordat we zover zijn hebben we nog wel een landweggetje te gaan.
Deze bibliotheek heeft zichzelf her uit moeten vinden omdat zij niet heel succesvol waren. De 800 studenten van de School of Architecture wisten niet van het bestaan van de bibliotheek en kwamen er nooit. Totdat de bibliotheek besloot dat alles mogelijk was. Studenten mochten werk exposeren, eten en drinken. Ze mogen zelfs hun verjaardag vieren in de bibliotheek.
Rondlopend in de bibliotheek doet het een beetje gedateerd aan maar het voelt reuze gezellig. Overal vind je studentenwerk en heel veel (architecten)lego. Er zijn ongeveer 50 studieplekken in het gebouw en de bibliotheek is van 10-16 uur open. Niet optimaal als je bedenkt dat de studio’s of werkplaatsen 24/7 open zijn. Best frustrerend voor de mensen die in de bibliotheek werken dat snap je. Ze hebben we een hele mooie link met het onderwijs bedacht en dat is de materialen bibliotheek. In de kelder vind je deze.
Nu zag ik al eens in Londen ook zo’n materialenbibliotheek en ik blijf er enthousiast over. Uit deze bibliotheek mogen studenten ook materialen lenen (de materialen zijn ook opgenomen in de catalogus) om te gebruiken in presentaties.
Met de veranderingen heeft de bibliotheek een plek gecreerd waar studenten maar ook docenten graag komen om elkaar te ontmoeten, om te werken en om geinspireerd te raken. Eigenlijk met weinig investeringen heeft deze bibliotheek zichzelf opnieuw uitgevonden en dat is heel mooi om te zien. Qua m2 is het geen grote bibliotheek maar als betekenis voor de student is deze bibliotheek inmens. Een supermooi voorbeeld van hoe het ook kan.
Meer foto’s van vandaag en de andere dagen vind je hier.
Gister reisde ik met collega Karin naar Aarhus en vandaag startte de conferentie Next Library met een bezoek aan een filiaal van de openbare bibliotheek van Aarhus en een bezoek aan het museum Moesgaard.
We gingen op bezoek bij de Viby Bibliotek, een zeer populair filiaan in het zuiden van Aarhus. Dit filiaal heeft in de afgelopen jaren een transformatie ondergaan waarbij de bibliotheek opnieuw is uitgevonden. De bibliotheek is hiermee veel meer een community centre geworden dan zij al was.
Buiten werd aan ons uitgelegd dat de bibliotheek elke dag open is van 7.00 – 22.00 maar dat alleen overdag er medewerkers aanwezig zijn. Wil je blijven als de medewerkers naar huis gaan dan laat je insluiten. Je kan dan gebruik maken van de bibliotheek maar geen vragen stellen of ondersteuning krijgen. Heel af en toe wordt er wel eens iets gestolen maar dit gebeurd zo weinig dat het verwaarloosbaar is. In de bibliotheek is een punt aanwezig waar je dingen kan doen die wij in NL in het gemeentehuis doen; zoals paspoort verlengen, digid aanvragen, etc.
Wat het meeste opvalt als je binnenkomt in de bibliotheek is het ontbreken van een informatiebalie.
Wat er wel staat is deze, in hoogte verstelbare, tafel. Hier worden klanten geholpen door medewerkers die floor walkers genoemd worden. Deze floor walkers zijn medewerkers die rondlopen en herkenbaar zijn aan een keycord om hun nek. Zij beantwoorden vragen met een meer algemeen karakter voor zowel de bibliotheek als NemBS (de gemeentehuis taken). Zij zijn het gezicht van de bibliotheek. Ook zijn er meer kantoorachtige plekken waar gebruikers vragen kunnen stellen. Deze vragen zijn vaak wat complexer van aard en hiervoor is meer specialistische kennis nodig. De bibliotheekmedewerkers is ook opgeleid om deze vragen te beantwoorden.
Dit filiaal is niet heel groot. Er is een kinderafdeling, een hoekje met slow koffie en muziek vanaf een platenspeler en verschillende leeshoekjes. Er staan misschien maar 10 computers in de bibliotheek.
Door goed contact in de community kwamen de bibliotheekmedewerkers er achter dat sommige mensen de bibliotheek niet bezoeken omdat zij geen tijd hebben. Voor deze groep is toen in het winkelcentrum (paar 100 meter verderop) een free library geplaatst.
Louise die deze, en 6 andere, free libraries onderhoud kijkt elke week even of er boeken vervangen moeten worden. Ze heeft gemerkt dat er vaak oude boeken in de kast worden gezet. Waarschijnlijk omdat de bewoners van deze wijk veelal ouderen zijn. We bezochten ook een free library bij een school die onder een afdakje stond. De boeken die hier staan worden in het onderwijs gebruikt door kinderen die elkaar voorlezen of docenten die aan de kinderen vragen boeken van thuis mee te nemen en er over te vertellen.
In dit museum vind je archeologie en etnografie op een heel bijzondere manier vormgegeven. Onder het grasdak zijn verdiepingen ingericht als een ware experience en loop je van bronstijd, via de ijzertijd naar de Vikingen en zie je je voorouders op de trap van de evolutie.
Laura, onze gids, liep over van de informatie die zij in een uur op ons uitstortte. Interessante materie maar op een gegeven moment zit je hoofd vol en neem je niets meer op. Dus keken Karin en ik nog even naar het Terracotta leger en maakten we wat foto’s van de buitenkant van het gebouw. Hierna gingen we terug naar Aarhus voor een get-together en een officiele opening van de conferentie. Morgen een dag vol lezingen, we starten al om 9 uur!
Meer foto’s van vandaag en de komende dagen vind je hier.
De dag erna zijn er bibliotheekbezoeken in de ochtend (The Sibelius Academy Library and Helsinki Music Centre OF The Helsinki University Library, Behavioural Sciences Library Minerva OF The Library of Parliament) en start ‘s middags het lezingenprogramma met sessies over learning spaces, trends in werkomgevingen voor medewerkers en technische aspecten van een bibliotheekgebouw. De derde dag staat in het teken van concept naar realisatie, waar loop je tegenaan, hoe gaan de processen, wat gebeurt er als je nieuwe of heringerichte gebouw een aantal jaren open is. ‘s Middags is het tijd voor de architecten, zij vertellen over hun projecten. De laatste dag wordt afgesloten met de veranderende rol van de (universiteits)bibliotheek.
Het is een inspirerend programma waar je zowel in vogelvlucht als in diepte bijgepraat wordt over de (universiteits)bibliotheek/learning centre van nu.
Meer informatie over het programma vind je hier. Deelname aan het seminar voor Liber leden is 250 euro of 300 euro als je geen lid bent van Liber of je na 15 april registreert. Ga je mee met de bibliotheekbezoeken op de eerste dag dan betaal je 60 euro extra.
Vorig jaar mocht ik al een kijkje nemen bij de te bezoeken bibliotheken. Mijn foto’s van deze trip staan hier.
Afgelopen dinsdag en woensdag was ik bij DE Onderwijsdagen van SURF. Een vol programma stond klaar en was vanuit huis al te bekijken via de speciale iphone app die kort voor het congres was gelanceerd. Enige nadeel van de app was dat je niet je eigen programma kon bewaren dus was ik nog steeds elke sessie aan het kijken waar ik daarna naar toe zou gaan en op welke verdieping ik moest zijn.
Dag 1 begon met een keynote van Erik Duval (hoogleraar computerwetenschappen van de Katholieke Universiteit Leuven). Zijn presentatie is te vinden op slideshare en dus te embedden in deze post.
En zijn presentatie is opgenomen en staat op YouTube.
Interessant aan de presentatie van Duval is om na te denken over de consequenties van learning analytics. Waarbij analyse-instrumenten worden ingezet tijdens het leren om een betere kijk te krijgen op, hoe de efficiëntie is, welke materiaal er wordt gebruikt, etc. Trek dan de analogie door van een dashboard. Hoe snel of hoe traag ga je, hoe staat het met de brandstof (denk hierbij aan energieniveau), welke bronnen gebruik je – dit wordt gereduceerd naar een wijzer die laat zien of je nog op schema ligt. Zijn studenten maakten hiervoor de app Streamy. Voor studenten en docenten kunnen deze tools helpen. Maar helpen de tools ook? Duval onderzoekt dit met zijn studenten. Conclusie tot nu toe is dat docenten en studenten een betere grip krijgen op hoe het nu gaat. Interessante materie dus zeker kijken deze keynote.
Hierna ging ik naar de presentatie van Ronald van den Hoff die vertelde over Society 3.0 en de impact hiervan op het onderwijs.
Een boeiend verhaal over veranderende systemen en samenlevingen. Met de volgende conclusie:
ga experimenteren, probeer niet het bestaande van binnenuit te veranderen maar probeer iets nieuws naast het bestaande. Het oude wordt dan steeds kleiner en het nieuwe groeit er in verder. Laat mensen die niet willen of kunnen het oude doen, laat de anderen zich met het nieuwe bezig houden. Je leert alleen van dingen die fout gaan, laat die fouten zien, leer ervan. We moeten elkaar helpen om weer te leren lopen. Als we geen fouten maken groeit het systeem niet.
Voor de volgende sessie koos ik voor de sessie over Creative Labs in het HO van Frank Kresin (Waag Society). Kresin liet de zaal zien wat je nodig hebt aan faciliteiten en methoden om een creative lab te maken in de eigen onderwijsinstelling. Een paar kernbegrippen kwamen voorbij, als mensgericht ontwerpen, bouwen om te leren en interdisciplinair samenwerken. Kresin gaf ook voorbeelden van Creative Labs in Nederland (Hogeschool Utrecht – Concept Space, Rijkswaterstaat – LEF Future Center, TU Delft – ID studio Lab, Universiteit Twente – Smart Xplab, Leeuwarden – Gameship, Fablab in Arnhem en VU Amsterdam – C@mera)
bouwen om te leren / denken door te maken
Een Creative Lab is een omgeving die creativiteit stimuleert, die flexibel in te richten is en waar je kan samenwerken in multidisciplinaire teams. In een Creative Lab zijn technologisch mogelijkheden voorhanden die je niet elders zo gemakkelijk vindt. In het onderwijs kan een Creative Lab gebruikt worden om samen te werken, te brainstormen, te ontwerpen, te bouwen, te programmeren, te implementeren, te onderzoeken, te verpakken of te ondersteunen. De mogelijkheden zijn eindeloos en dus vraag ik mij af, waarom zijn er niet veel meer Creative Labs in Nederland te vinden. Misschien kan ik de TU Delft Library ervan overtuigen om er een in het gebouw in te richten.
Na de lunch ging ik naar de sessie Weg met de computer! Lang leve de tablet! van Michael van Wetering (Kennisnet) en Kees Versteeg (Hondsrug college). Van de Wetering liet ons nadenken over het tablet eco systeem, welke soorten zijn er, hoe ga je online (onderweg, thuis, werk), waar bewaar je je content. Hij ziet drie mogelijkheden voor de tablet binnen het onderwijs.
consumptie / lezen van boeken en tijdschriften
interactie / browsen, nieuws lezen en games
creatie / samenstellen, maken, schrijven en presenteren
Voor het laatste is het de tablet misschien nog niet het meest geschikte apparaat maar leveranciers van software pakketten denken wel steeds meer na over toepassingen van hun product op een tablet. Het kost nog een paar jaar of we weten niet beter en gebruiken de tablet net zo makkelijk voor creatie als voor consumptie.
Kees Versteeg vertelde over het iPadproject bij het Hondsrug College in Emmen. Zijn verhaal had ik al eerder gehoord maar het blijft inspirerend. Een mooi voorbeeld van het gewoon doen.
Bas Haring sloot de dag af met een reflectie op het thema van de dag.
Op dag twee werd de ochtendkeynote van Hans Aarsman verplaatst naar de middag en dat was fijn want het was mijn laatste sessie van de dag en zorgde ervoor dat ik met een glimlach naar buiten vertrok, wat een leuk verhaal!
Verder zag ik op dag twee een presentatie van Peter Stadhouders en Yvette van den Bersselaar over Augmented Reality in het groen onderwijs.
Na een uitleg over hoe AR in het groen onderwijs wordt ingezet werd uitgelegd wat AR is en wat je ermee kan. Ik vond het jammer dat het om een project ging dat net nieuw is, waar nog geen conclusies getrokken kunnen worden en wat eigenlijk nog een experiment is. Maargoed leerlingen vinden het fantastisch en de docenten zijn inmiddels ook om. Volgens Stadhouders zijn de voordelen voor het onderwijs als volgt:
versnelling in het proces, je bent sneller bij de kern
kan individueel, zelfstandig kunnen studenten door werken
je zet een stap in de belevingswereld van de leerling, ze vinden dit leuker dan een boek lezen, Stadhouders denkt dat de stof beter beklijfd maar hier is nog geen onderzoek naar gedaan
Over de sessie Leren van de toekomst zal ik niet veel vertellen. De opname spreekt voor zich.
3 weken – 2 klassen – 30 innovatieve toepassingen – in gebruikelijke les – een experiment.
De laatste keynote van de dag, van Russell Prue zag ik vanuit huis. De verbinding was niet helemaal perfect dus wil ik deze keynote op een later moment terugkijken.
Het lastige aan de Onderwijsdagen is het diverse aanbod aan sessies. De ene sessie is inhoudelijk veel beter dan de andere, soms zijn titels verkeerd gekozen en zit je echt fout, soms is de zaal vol en moet je je haasten om een alternatieve sessie te kunnen volgen. Dit jaar was ik minder geïnspireerd dan vorig jaar. Wat dat betreft was vorig jaar wel een topjaar, ik denk nog steeds na over dingen die ik daar heb gehoord en ik heb nog steeds niet geschreven over een sessie over het internet der dingen waar ik toen bij aanwezig was.
Het is te makkelijk om te zeggen dat de formule van de Onderwijsdagen misschien een update kan gebruiken zonder met een alternatief te komen. Maar op de een of andere manier bruist het niet, er is geen buzz op de beursvloer, de energie mist.
Wat ik ook mis zijn de echt innovatieve sessies, de spannende zaken, de bijzondere experimenten. Maar misschien zijn de onderwijsdagen daar niet voor, het gaat tenslotte om ICT in onderwijs en daar proven technology meestal leidend. Laat ik afsluiten met iets positiefs, de app was mooi vormgegeven en werkte goed.
Slides van de presentaties staan op slideshare en de video’s van sommige sessies en keynotes op YouTube.
Van 14 tot 16 juni was ik in Aarhus (Denemarken) om de Next Library unConference te bezoeken. Op de website kon ik lezen wat er precies met een unConference werd bedoeld:
It is not the main scope to have a programme with a lot of long speeches and presentations – the idea is that the most of the time we will all work together in groups and bring up relevant topics and contribute with mutual knowledge and ideas.
Tijdens de opening op de eerste dag werd nog even uitgelegd wat we nu precies gingen doen. Hiervoor werden vier principes van een unConference gepresenteerd:
the people that are here are the right people
whatever happens is supposed to happen
whenever it starts it is the right time to start
when it’s over it’s over
Maar eerst de warming-up met Christian Byrge – oftewel een introductie in het nieuwe denken. De avond ervoor deed Christian ook al iets vergelijkbaars toen wij met zijn allen in de openbare bibliotheek van Aarhus werden ontvangen voor diner & drinks.
Christian was op zoek naar mensen in de zaal die iets gemeenschappelijks hebben, dit kan zijn de haarkleur, de kleding, de schoenen, de lengte, etc. Deze duo’s moeten dan tegenover elkaar gaan staan, ogen sluiten en denken aan een gebeurtenis, een idee, een visie en vervolgens dit in zeer korte tijd overbrengen aan de ander. Voor de mensen in de zaal die er de avond ervoor niet bij waren was dit een leuk spelletje, maar als je het al een keer gedaan hebt denk je toch al snel…. daar gaan we weer. Wat hij niet eerder deed en op zich wel grappig was, was dat hij de hele zaal tegelijk liet schreeuwen YES WE MADE A MISTAKE!! De energie was goed en de zaal enthousiast. Laten we beginnen met de keynotes. Ow nee. Christian heeft nog een aantal tips. Emailen, surfen op het web en je mobiel gebruiken leiden af tijdens de presentaties. Dus deze dingen liever niet gebruiken en je aandacht erbij houden.
Jens Thorhauge
Als eerste kwam Jens Thorhauge het podium op. Hij is de algemeen directeur van de Danish Agency for Libraries and Media. De titel van zijn presentatie: Next Library… or shrink.
In zijn meer inleidende verhaal sprak hij over de nieuwe bibliotheek, een plek waar gebruikers een belangrijke rol spelen in het aanleveren van content en het aanjagen van innovatie. Maar waar ook interactieve ruimten een plek krijgen. In de geschiedenis ziet Thorhauge drie golven van verandering: van kaartcatalogus naar database, van niet digitaal naar digitaal (internet) en van google en sociale technologieën naar globalisering waarbij een cultuuromslag belangrijk is. Ook ziet hij drie assen in de veranderende wereld: een nieuwe geglobaliseerde economie en technologie, een kennismaatschappij die gebaseerd is op netwerken en een nieuwe mindset die gecreëerd wordt. Dat deze nieuwe kansen ook zorgen voor nieuwe problemen is duidelijk. Er ontstaat een nieuw soort armoede, maar ook nieuwe vormen van fundamentalisme en sociale spanning. Thorhauge haalt hiervoor Otto Scharmer aan. Een naam die ik nog niet kende maar waarvan ik zeker het boek Theory U wil lezen. Volgens Thorhauge zijn er diepgaande culturele veranderingen wenselijk (hij noemde het van solid naar liquid en verwees naar het boek Liquid Modernity van Zygmunt Bauman) waarbij de wereld steeds platter wordt en nieuwe competenties noodzakelijk zijn. Lifelong Learning speelt hierbij een zeer belangrijke rol. Maar ook de constante herdefinitie van de eigen leefsituatie. Het veranderende medialandschap vraagt om nieuwe manieren om mensen te betrekken bij innovatie en verandering.
Hoe past de bibliotheek in dit plaatje? De bibliotheek moet volgens Thorhauge zorgen voor waarde voor haar gebruikers en moet de agenda van de maatschappij ondersteunen, sociale vooruitgang dus. De nieuwe media zijn een middel of een gereedschap om de doelen van de bibliotheek om een antwoord te geven op de uitdagingen die voor ons liggen. Door innovatie te ondersteunen en belang te hechten aan Lifelong Learning kan de bibliotheek haar plaats in de maatschappij veilig stellen. In Denemarken zie je dat het aantal bezoekers van de bibliotheek gelijk blijft maar dat er minder wordt uitgeleend. De gebruikers willen 24/7 toegang en dus zie je dat technologie wordt gebruikt om dit te realiseren.
the library space is becoming the medium
Maar hoe nu verder? Volgens Thorhauge claimen de openbare bibliotheken al een nieuwe rol door die derde plaats te zijn, activiteiten rondom leren te organiseren en door relaties aan te gaan in plaats van alleen maar aan te bieden.
Helene Blowers
Hierna was Helene Blowers aan de beurt. Haar presentatie had ik nog niet eerder in zijn geheel gezien maar er is (eerder) al zoveel over geschreven dat ik mijn samenvatting hier niet zal geven en zal volstaan met het embedden van haar presentatie.
En toen betrad Gene Tan het podium. Wat een bijzondere verschijning was dit, zeker een die je niet snel associeert met een bibliotheek. Hij begon met een spelletje.
Het kwam hier op neer: pak de wijsvinger van de persoon naast je vast in jouw hand en terwijl er een verhaal wordt voorgelezen knijp je heel hard in die vinger als je het woord book, face of facebook hoort. Hilarish.
Hierna sprak Tan over The Unlibrary Service: Subvert. Zijn presentatie maakte hij op een servetje in het vliegtuig en was redelijk chaotisch.Wat ik ervan heb onthouden is dat Tan met zijn team iets heeft ontwikkeld dat heet Ask Stupid Questions – the unGoogle Search. Met een groep gaat hij bij bedrijven langs en doet dan sessies die veel overeenkomsten hebben met Japanse gameshows. Nadat het bedrijf stomme vragen heeft gesteld gaat het team aan de slag en na 8 uur hebben zij de oplossing gevonden.
Project UnLibrary -redefining libraries: unconventional . unravelled . unbound
Project UnLibrary WHAT IF YOU TOOK OVER A LIBRARY? HOW WOULD IT LOOK LIKE?
Project UnLibrary is a social experiment to prototype a participatory ‘library within a library’. This would involve a group of outsiders who were non-librarians, who would ‘take over’ a space within a public library, and redesign it towards an end-goal in mind.
Na de keynotes was het tijd voor workshops. In vier verschillende zalen werd dieper ingegaan op bepaalde onderwerpen. Nu is het lastig om in een collegezaal een workshop te houden en dus werd de workshop van Chriss Batt over Libraries in the Knowledge Landscape meer een lezing dan een workshop.
Nate Hill & Peter Alsbjer
Nate Hill van de Brroklyn Public Library had hetzelfde probleem. Hij vertelde over de Library Outpost – a new service model for urban public libraries.
In het kort komt het model van Hill hierop neer.
Strategic location. The Outpost is a small space in a commercial area, a business improvement district, or a transportation hub. Rather than bring the patrons to the library, the Outpost brings the library to the patrons.
Extended service hours. The Outpost will be open from 8AM until 10PM, giving the community access to library materials, exhibitions, and programs during the times most convenient to them.
Collection available via online holds system. Rather than providing a localized browsing collection, the Outpost will connect users to all library materials via the catalog.
Reference service. Outpost staff will provide exceptional reference services using online databases and internet searching strategies. All reference sources will be electronic.
Wireless access and digital library content. The Outpost will be a comfortable WiFi zone to work in from a table or play in from a lounge chair. Through patrons’ portable devices they can access digital content via the library website.
Programming and Exhibition space. The Outpost will feature exhibitions that pair the library’s collection and services with art related to community interests. The space will also be flexible enough to accommodate performances, lectures, concerts, discussions, even meals during evening hours.
Dus geen collectie, maar wel de toegang tot de collectie. Op een strategische plek, dit kan zijn een kantorengebied in de stad, een winkelcentrum of op een station. En weinig vloeroppervlak, Hill heeft het dan over 160m2.
Hill vertelde ook over het project Greenpoint Poetry. Meer hierover lees je op zijn weblog.
Peter Alsbjer die ook in deze workshop als spreker op mocht treden is een oldschool librarian. Hij zette Ning in om de bibliotheek virtueel te maken.
De vraag aan de zaal aan het einde van deze workshop was: kun je een bibliotheek openen zonder boeken? Mag je het dan nog een bibliotheek noemen? Ook al kun je alles online aanvragen? En dat zijn vragen om eens langer over na te denken. Dan voeg ik deze vraag hier nog aan toe: als je het geen bibliotheek noemt komen er dan weer groepen binnen die je al jaren kwijt bent?
Martin Brynskov
De laatste workshop van de dag die ik volgde was die van Martin Brynskov. Hij is onderzoeker aan de universiteit van Aarhus en houdt zich bezig met Digital Urban Living waarvoor hij samenwerkt met journalisten en mensen uit de media. Brynskov vindat dat de dingen die mensen met hun mobiele telefoon doen allemaal relevantie hebben voor de bibliotheek.
Brynskov ziet de volgende relevante trends:
trend 1: digitalisering – ebook, kindle, iphone
trend 2: mobile en childern – in Scandinavië krijgen kinderen erg vroeg al een mobiel, eerder dan in Japan – new mobile services
trend 3: near field interaction – payment, ID
trend 4: contextualization (augmented reality) – location based services
trend 5: de contextualization – place is an optional experience, not a requirement
Na zijn korte presentatie gingen de deelnemers in de zaal nadenken over deze trends en wat de bibliotheek hiermee zou kunnen doen.
Chris Batt
De eerste spreker op de tweede dag was Chris Batt. Hij sprak over Learning Spaces en de titel van zijn presentatie was Learning was never was what it used to be. Batt heeft de laatste zeven jaar met politici gewerkt en denkt met hen na over nationale politieke framework rondom bibliotheken. Net als de spreker van de eerste dag gebruikt Batt quotes van andere auteurs om zijn verhaal te onderbouwen. De eerste auteur die hij aanhaalt is Manuel Castello en zijn boek The Rise of the Network Society (link naar Google Books). Batt beschrijft een van de problemen die in dit boek worden beschreven en die the land of informed bewilderment wordt genoemd. Iedereen heeft toegang tot informatie maar mensen weten niet wat ze ermee moeten doen. Dit probleem oplossen is datgene dat de maatschappij in de toekomst zou moeten doen.
Batt stelt het publiek een vraag: als bibliotheken nog niet zouden bestaan, zou iemand ze dan uitvinden? Bij deze vraag gaat het om een paar dingen. Kun je als bibliotheek op lange termijn sociale waarde opbrengen? Hoe ziet de next librarian er uit? Wie werken er de komende 50 jaar in de bibliotheek? Wat wil je het publiek geven en is dit haalbaar?
Boeken spelen nog altijd een grote rol in bibliotheken en zijn belangrijk in het debat. Volgens Batt is dat verkeerd. Hij ziet namelijk een gevaar in het feit dat wij onszelf blijven herhalen met iets dat al vanaf 1416 bestaat, namelijk boeken. Toen de boekdrukkunst ontstond kwamen belangrijke mensen bij elkaar die spraken over de toekomst van het handgeschreven boek. Toen dacht men, als wij de boekdrukkunst negeren, gaat deze vanzelf wel weg. En dus meent Batt dat wij los van het medium de rol van de bibliotheek moeten definiëren en hiermee maximale waarde aan de gemeenschap geven. Batt geeft quotes uit Susan Greenfields boek Tomorrow’s People en uit Clay Shirkys boek Here comes Everybody om aan te geven dat iemand die is geboren in de 21e eeuw geen nostalgische gevoelens heeft ten opzichte van het gedrukte boek.
Batt ziet een rol voor bibliotheken als het gaat om Learning for Life. Zijn onderzoek zal ook de komende tijd dit onderwerp hebben.
help everyone to discover and understand more about the world everyday
ziet Batt als de missie van de openbare bibliotheek. Hiervoor moet een ander soort bibliotheekmedewerker opgeleid worden. Een knowledge warrior in plaats van een bibliothecaris. En zullen samenwerkingsverbanden gezocht worden met andere instituten in het kennislandschap, zoals musea, archieven, etc. om samen leiders te worden in het kennisnetwerk.
Na Batt is het tijd voor Deborah Jacobs van de Bill & Melinda Gates Foundation om iets te vertellen over Global Libraries in haar presentatie Libraries building communities and communities building libraries – a call to action. Haar presentatie is meer een wakkerschudsessie. Het is wat haar betreft te laat als wij ons alleen maar bezig gaan houden met advocacy, wij moeten rebellen worden als wij willen dat de politiek ons werk blijft ondersteunen.
Haar vraag aan de zaal: welke competenties hebben nieuwe bibliothecarissen nodig? Uiteraard is dit charisma, maar ook durven opstaan en spreken voor datgene waarvoor je staat. Vaak zijn het niet de traditionele bibliothecarissen die dit doen maar mensen vanuit andere bedrijfstakken die de rol van de bibliothecaris overnemen. En je kunt je afvragen of dit heel erg is.
Conclusie
Na deze lezing stond er nog een workshop op het programma waarna het symposium alweer afgelopen was. Anderhalve dag unConference in Aarhus en ik ging weer op weg naar huis. Wat mij is bijgebleven is het enthousiasme van onze noorderburen. De medewerkers van de Openbare Bibliotheek in Aarhus die al jaren wachten op een nieuw gebouw dat er hopenlijk in 2017 gaat komen. De medewerkers van Library10 die juist eens niet doen wat je in een bibliotheek verwacht en hier ontzettend succesvol in zijn. Het is gewoon interessant om mensen te spreken met hetzelfde vak in een ander deel van de wereld, een ander deel dat eigenlijk heel dicht bij Nederland ligt. Vreemd eigenlijk als je erover nadenkt, mijn focus ligt vaak op de Verenigde Staten, terwijl er dicht bij huis ook voldoende te leren en te beleven valt. In ieder geval heeft het werkbezoek aan Helsinki en de conferentie in Aarhus ervoor gezorgd dat ik interessante contacten heb gelegd, heb kunnen vertellen over wat wij in Nederland doen en hiermee deuren heb geopend voor samenwerkingsverbanden in de toekomst.
Nadat iedereen zijn bouwwerk had gepresenteerd gingen we verder met 1 van de werkstukken aan tafel. Het idee was om van 3D naar 2D terug te gaan door een moodboard te maken.
Louise die deze, en 6 andere, free libraries onderhoud kijkt elke week even of er boeken vervangen moeten worden. Ze heeft gemerkt dat er vaak oude boeken in de kast worden gezet. Waarschijnlijk omdat de bewoners van deze wijk veelal ouderen zijn. We bezochten ook een 
