Sommige mensen lezen graag een boek, anderen lezen liever op een andere manier, bijvoorbeeld online. Maar zeg nou zelf, dat is toch gewoon hetzelfde, lezen is toch lezen, onafhankelijk van de device?
Lezen in het digitale tijdperk wat betekent dat nu eigenlijk? Momenteel is er een debat gaande tussen beleidsmensen uit het onderwijs en lees-experts. Zij discussiëren over wat lezen nu eigenlijk is en wat lezen dus niet is. Sommigen zijn namelijk van mening dat het urenlang afstruinen van internet de vijand van lezen is. Zij zeggen dat dit surfgedrag funest is voor geletterdheid, aandachtig ergens mee bezig kunnen zijn en daarnaast de leescultuur om zeep helpt.
Anderen zijn van mening dat het internet voor een nieuwe manier van lezen heeft gezorgd. Zij vinden dat het web jongeren juist inspireert om te lezen en schrijven (online) in plaats van voor de televisie te gaan hangen. Jongeren die online lezen, schrijven, commentaar geven of zich verdiepen in verschillende visies van anderen, verbinden zich net zo veel met teksten die zij tegenkomen dan diegene die een boek lezen.
Bovenstaande is gebaseerd op een artikel van de NY Times dat ongeveer twee weken geleden verscheen. Wilfred Rubens schreef er toen ook al over. Het artikel is natuurlijk doorspekt met Amerikaanse voorbeelden. Maar geldt hetzelfde niet voor de Nederlandse situatie?
Op de website van het taaluniversum vind ik een pdf waarin traditionele geletterdheid wordt vergeleken met digitale geletterdheid.
Traditionele en digitalegeletterheid zijn in hoge mate met elkaar verstrengeld en er is sprake van eenwederzijdse beïnvloeding. Vaak wordt opgemerkt dat de digitale geletterdheid niet alleen een nieuwe vorm van lezen en schrijven heeft gevormd, maar tegelijkertijd ook de traditionele geletterdheden beïnvloedt. Die traditionele geletterdheid kan niet meer los gezien worden van de ontwikkelingen in de nieuwe media. Wie vandaag een boek leest, houdt zich niet meer enkel bezig met papier. De leeservaring wordt vaak uitgebreid door het opzoeken van extra informatie op internet, het opzoeken van recensies, het discussiëren op fora, etc. Wie over literatuur of cultuur wil schrijven, blijft niet bij het boek, de cd, de film steken, maar betrekt gegarandeerd Google of een andere zoekrobot in zijn onderzoek. Lezen lijkt bijna onvermijdelijk aan te sporen tot surfen. In die zin is ook de traditionele geletterdheid interactief geworden.
Lezen is daarmee niet langer verbonden met alleen tekst. Lezen is een ervaring geworden, een belevenis, iets wat je kan voelen en zien. Iets ook, waar dankzij het internet, iedereen aan mee kan doen. Niet langer ben je afhankelijk van een uitgever om jouw verhaal te delen met het grote publiek.
Nadeel van terminologie is dat het soms de lading niet helemaal dekt of veel meer dekt. Voor mijn gevoel gaat digitale geletterdheid over meer dan alleen (online) lezen, maar ook mediawijsheid is meeromvattend, net als nieuwe geletterdheid. Maar ik dwaal af. Het gaat om online lezen en of dat wel het echte lezen is. Blijkbaar speelt deze vraag in Nederland nog niet zo want er is niet veel over te vinden. Dat de Amerikanen hier een debat van maken verbaast mij eigenlijk wel. Is het zo belangrijk dan of online lezen wel of geen lezen is? Worden jongeren er slechter van als zij wel online lezen en niet uit een boek? Blijkbaar denken er mensen van wel want er wordt onderzoek naar gedaan.
En ik denk dan, hebben we echt niets beters om ons druk om te maken? Waarom zijn we niet blij dat er in ieder geval gelezen wordt, ook al zijn het internetpagina’s en geen (wereld)literatuur. Sommige mensen (zowel jong en oud) houden nu eenmaal niet van boeken lezen maar wel van online lezen. Juist omdat het geen dikke boeken zijn, maar korte stukken tekst met afbeeldingen. En nee we hoeven ook geen oordeel te hebben over wat er gelezen wordt. Natuurlijk kunnen we jongeren leren over het vinden van betrouwbare informatie en hoe zij moeten zoeken. Laten we dat vooral blijven doen. En voor de rest, ieder zijn eigen ding en er vooral geen debat over voeren. Dat doen ze maar lekker aan de overkant van de plas.
Ook aandacht voor het NY Times artikel op Volkskrant Opinie.
Met dank aan: Weblogg-ed.
Gebruikt beeldmateriaal is afkomstig van Flickr – Day 14 – Visual Representation of a Reading List van Margolove