Op 10 juni vond de studiemiddag Dubbellezers & Dwarsliggers plaats. Voor iedereen in de bibliotheek die meer wilde weten over de doelgroep Young Adults, was deze middag de place to be!
Erik Boekesteijn (senior adviseur Koninklijke Bibliotheek) opende de middag en interviewde Amy Jones van Storyhouse in Chester.
Zij spraken over Young Storyhouse. Verschillende groepen van jonge mensen (jonge marketeers, jonge programmamakers, jong catalists) komen samen rondom een thema en bedenken verbeterpunten voor Storyhouse zodat zij zich, als groep, meer welkom voelen. Amy hoeft niet veel moeite te doen om jonge mensen te bereiken, ze melden zich vaak uit zichzelf aan. De groep bestaat uit jongeren van 8-25 jaar. Onderwerpen waar over nagedacht wordt zijn bijvoorbeeld duurzaamheid, inclusie en marketing.
Sharon Houben (DOK – Delft)
Sharon Houben (projectleider collectie jeugd) van DOK Delft inspireert ons met nieuwe manieren van denken en andere werkwijzen. In 2017 werd DOK verbouwd en dat gaf de ruimte om opnieuw te kijken naar de ruimte en de collectieplaatsing. Ze hadden net een nieuwe visie waarop zij zich richten op jeugd. Zo ontstond DOK wereld (de jeugdafdeling) met de Torteltuin (0-6 jaar), WegisWeg (6-9 jaar) en Metropolis (9-14 jaar). Collectie moest een centrale plek in de bibliotheek krijgen omdat het de basis is van alles wat zij doen. Kinderen moeten ontdekken en gestimuleerd worden om nieuwe dingen te vinden. In de oude situatie is de zoekstrategie gericht op kinderen die al graag lezen en op kinderen die al weten wat ze zoeken. De plaatsing was bedacht door en gericht op volwassenen.
Als een plaatsing voor kinderen geschikt is moet je het door hen laten bedenken. Zo ontstond DOK designers. De kinderen moesten solliciteren en motiveren waarom ze mee wilden denken. De groep bestond uit 15 kinderen en er was daarnaast nog een testgroep van 15 kinderen. In 3 pizzasessies werd nagedacht over hoe je een boek zoekt, hoe je tot nieuwe boeken komt en of het laatste boek dat je gelezen hebt effect heeft op nieuwe keuzes.
Hier kwam uit: een boek volgt altijd op een boek. Een boek is onderdeel van een reeks, ze lezen series, ze kiezen boeken die op elkaar lijken. Er wordt weinig gesprongen en ze kiezen bijna nooit een boek dat ze niet kennen. Dus je kan het linken aan thema’s.
Strips zijn het snoepje van de bibliotheek.
Hoe verleng en verbreed je dan de reeks? Toen er een beeld ontstond van themaplaatsing en een netwerk van boeken is er met experts gekeken naar welke thema’s er nodig zijn, welke namen kies je en welke iconen spreken tot de verbeelding. Belangrijkste: iedereen kan een leuk boek vinden. Alle thema’s staan in een vaste volgorde met een looproute waardoor er een groot geheel ontstaat. Alle boeken staan op thema. Fictie en non-fictie staan door elkaar.
Het is een succes! Kinderen gaan met meer boeken naar huis waar ze voor kwamen. Kinderen begrijpen nu beter hoe de bibliotheek werkt. Het aantal uitleningen gaat omhoog, vooral van de informatieve boeken. Voor DOK was het een spannend proces om overboord te gooien waar ze vertrouwd mee waren. Het was heel bijzonder om door de ogen van de kinderen te kijken. Ze blijven in gesprek met kinderen en blijven daardoor groeien. Themaplaatsing is nu ook toegepast op leeftijd 0-6 jaar. En uitgerold op de bibliotheek op school (Vindplaatsen) en in de filialen. Elk jaar komt er een nieuwe groep DOK designers.
Sharon sluit af met een aantal stellingen:
- een vooraf bedacht boek snel kunnen vinden is belangrijker dan het ontdekken van nieuwe boeken
- de collectie indeling moet gericht zijn op jongeren die niet graag lezen
- de schrijver en zijn/haar achternaam zijn belangrijker dan de inhoud van het boek
- (stel dat een supermarkt als een bibliotheek zou zijn) in de supermarkt zouden alle producten gealfabetiseerd op merknaam moeten staan
- onze collectie behoeft geen uitleg, ik krijg zelden hulpvragen
Erik stelt Sharon nog enkele vragen over het proces, of de kinderen werden losgelaten of ze binnen een kader hebben gewerkt. Om los te komen hebben ze een expert ingehuurd zodat de medewerkers ook door het proces heen konden gaan. Sharon heeft ook tijd nodig gehad om te wennen aan het idee en er helemaal voor te gaan. En zij en Erik spreken over de toekomst van deze nieuwe indeling en de dingen die opgevallen zijn de afgelopen tijd.
Lin Megens & Levi Smits (Rozet – Arnhem)
Op biebtobieb stelde Lin de volgende vraag.
Wij hebben in Rozet Arnhem onze YA afdeling onder de loep laten nemen door studenten van de lerarenopleiding Engels van de Hogeschool Arnhem Nijmegen. Zij hebben onderzoek gedaan en adviezen uitgebracht en daar kwamen interessante punten uit.
Een van die adviezen was dat het voor jongeren aantrekkelijker is om boeken op thema te kunnen vinden, dan op achternaam van de schrijver. Hier kunnen wij heel erg in komen. [….]
Ik hoor dus graag of er anderen zijn die hierin interesse hebben en samen een plan zouden willen maken.
Erik en ik namen contact op met Lin (community librarian) en Levi (consulent onderwijs), maakten de denktank groter en bedachten een plan. Dubbellezers & Dwarsliggers was het resultaat.
In een vraaggesprek vertellen Lin en Levi hoe het allemaal zo gekomen is, hoe ze in gesprek gingen met docent/studenten van de HAN, waar de studenten allemaal aan dachten en wat de verdere plannen zijn.
De studenten waren heel eerlijk en keihard. Ze hebben zich heel erg gefocussed op de collectie. De studenten deden een analyse en vonden het aanbod te beperkt, verouderd, ze missen boeken voor bijvoorbeeld jongens, over LGBTQ+, andere culturen en godsdienst. Fantasy is oververtegenwoordigd en er zijn weinig Engelse boeken of andere talen. Beginnende lezers is veel aandacht voor. De studenten kozen ook voor 10 thema’s voor de thematafels.
Het voorstel voor de indeling van de kasten is liever op thema dan op schrijver, met binnen het thema op schrijver ingedeeld. En voor de lees/werkomgeving hebben de studenten graag een gezellige en knusse inrichting met fijne leesplekjes. Door kamerplanten wordt de ruimte meer ingericht als een huiskamer.
Het onderzoek heeft wel wat los gemaakt in de organisatie. Zo heeft het veel inzicht gegeven in wat de doelgroep nu precies vindt, inspiratie rondom de thema’s en titels. Er is nu een YA-boekenclub onder collega’s opgericht en er worden trainingen gevolgd. Het collectieplan is aangepast. Thematafels worden ingericht met de doelgroep. En er is nu een structurele samenwerking met de HAN en in september volgt een nieuwe opdracht met een nieuwe groep studenten. De nieuwe opdracht (met budget) is om een experience rondom een kleine collectie te maken in de Boekenweek voor Jongeren.
Als we volgend jaar dit gesprek weer voeren wat is er dan? Een jongerenteam (zoals DOK designers) en een jongeren kanaal (Piepschuim) om alles wat met jongeren te maken heeft te delen. En er is een lijn ontwikkeld voor jongeren rondom de 4 O’s (ontdekken, ontmoeten, ontwikkelen en ondernemen).
Marjolein Hordijk – OB Gelderland Zuid
Marjolein is programmamaker bij de OBGZ en neemt ons mee in hoe je programma’s maakt voor Young Adults. Ze oriënteert zich breed om te weten wat de doelgroep interessant vindt. Haar stappenplan.
Stap 1: kijk om je heen, ga naar buiten, bezoek de festivals (bibliotheken zijn best populair kwam zij achter), maak je zichtbaar. Marjolen maakte kennis met Kees (spoken word artist, oprichter van mensenzeggendingen / platform voor poëzie en performance) en Simon (rapper) en geeft ze de sleutel van de bibliotheek.
Stap 2: kijk naar je eigen omgeving. Zo is Nijmegen een literaire stad. Speel hier op in. Want er zijn veel jongeren geïnteresseerd in taal en dus organiseert Marjolein een festival (Buiten Zinnen) rondom jong taal talent.
Stap 3: luister! naar de doelgroep
Stap 4: creëer een save space – jongeren maken bijvoorbeeld zelf content voor de social media kanalen.
Stap 5: verbinden – en niet inleven vanuit de buitenkant – huur gespreksleiders in om het gesprek te leiden en die ervaringen delen
En zeker niet alles gaat goed. Marjolein heeft ook epic fails in de aanbieding voor ons. Zoals een leesclub voor de leeslijst, samen lezen onder leiding van een docent. Dat liep niet. Waar het misging is niet helemaal duidelijk. Boekenswap was ook zo’n idee dat niet landde. Maar zie een epic fail vooral niet als een mislukking. Soms duurt het gewoon wat langer voor een idee om wel te lukken. Lezen voor de lijst zijn nu boekentasjes geworden. En dat werkt wel.
Marjolein heeft geen biebpanel maar werkt op projectbasis met jongeren en heel veel verschillende partijen in de samenleving. Jongeren bij elkaar brengen en ervaringen delen zorgt voor verbinding &
En dat is haar missie. Jongeren EMPOWEREN.
Erik vraagt, welke cultuur is er nodig om mensen zoals jij te empoweren. Voor Marjolein is vertrouwen het keyword. De vrije hand om te experimenteren en te leren. En de ruimte om samen te werken met partners zodat je niet alles zelf hoeft te doen.
In het programma was na Marjolein een half uur ingericht om, of te pauzeren, of om actief te werken aan een opdracht. Er waren 12 groepjes van 4 personen die dit laatste wilde doen. Zij kozen een persona en kregen de opdracht om een activiteit te bedenken.
De oplossingen werden door een vijfkoppige jury van Young Adults beoordeeld en de captains van de top 3 hielden voor de jury een pitch. Daarop konden de juryleden weer vragen stellen en werd een winnaar gekozen.
Tussendoor was er ruimte voor de presentatie van Stuart Hamilton – Head, Libraries Development / Local Government Management Agency (Ierland). Hij vertelde over de campagne Ireland Reads.
En hield spoken word artist Thijs Kersten een voordracht met werk speciaal voor deze middag samengesteld. Onthoud deze naam, Thijs is geweldig!
Wat ik heb geleerd van deze dag is dat het geweldig is om met een super enthousiast team de studiemiddag in te richten en vorm te geven. Dat het fijn is om bij elkaar te zijn maar dat online ook heel goed werkt. Dat Young Adults (of jongeren) een doelgroep is die veel meer aandacht verdient. En dat wij ons daar ook voor gaan inzetten. Dit was een eerste studiemiddag maar zeker niet de laatste. Misschien in een andere vorm. Misschien met andere mensen. Wil je meedenken over hoe, wat, wanneer of heb je andere ideeën die je kwijt wilt, bezoek dan de biebtobieb groep en laat je horen. Deze zomer dompel in me in ieder geval onder in de YA-favorieten van de sprekers.
