Al een aantal maanden is er een discussie aan de gang op verschillende weblogs. Het onderwerp: Library 2.0. Niet alleen de techniek achter dit nieuwe verschijnsel wordt ter discussie gesteld, ook de inhoud en de vraag of het wel een nieuw verschijnsel is of niet. Daarnaast is het onduidelijk wat nu precies wordt bedoeld met Library 2.0 (L2). Om meer inzicht te krijgen in dit nieuwe fenomeen heeft Walt Crawford in Cites & Insights (volume 6, number 2: Midwinter 2006) een overzicht geschreven waarbij hij een groot aantal uitspraken op weblogs behandelt. Dit overzicht is een goed uitgangspunt voor deze inleiding die mij (en misschien ook anderen) een beter inzicht geeft in deze materie.
Wat is Library 2.0?
Dezelfde vraag kan gesteld worden voor Web 2.0 omdat deze termen van elkaar afgeleid zijn. Er bestaan verschillende definities (Crawford geeft 62 standpunten en 7 definities), de meest heldere is afkomstig van Sarah Houghton:Library 2.0 simply means making your library’s space (virtual and physical) more interactive, collaborative, and driven by community needs. Examples of where to start include blogs, gaming nights for teens, and collaborative photo sites. The basic drive is to get people back into the library by making the library relevant to what they want and need in their daily lives…to make the library a destination and not an afterthought.
Waar het kort gezegd op neerkomt, is dat de bibliotheek zijn bestanden, serverruimte en medewerkers open laat staan voor inbreng van de gebruiker. Dit kan zijn door metadata, gemaakt door de gebruiker, toe te voegen aan titelbeschrijvingen in de catalogus, recensies van gebruikers te plaatsen bij artikelen die zich in de repositories bevinden of het door middel van een weblog of IM (instant messaging) contact tussen gebruiker en informatiebalie te bevorderen.
Het gaat om een geheel nieuw internet, waarbij de gebruiker door middel van samenwerking en participatie context geeft aan het nieuwe fenomeen. Tegelijkertijd maakt de gebruiker deel uit van een (sociaal) netwerk dat online ontstaat en bestaat.
Naast het faciliteren van fysieke en virtuele ruimte gaat L2 ook over het tegemoet komen aan de wensen van de gebruiker die 24/7 gebruik wil maken van de bibliotheek en de informatiebronnen. Hierbij moet de bibliotheek voldoen aan de wensen/eisen van de gebruiker. Of zoals Kevin Dames het zegt: “create Multimedia Informatie Centra where people can “mashup†the library, both creating content for themselves but also through incentives, contests and enthousiasm, roll that content right back into promoting the library.â€
Meredith Farkas ziet een duidelijke verschuiving in de manier waarop er wordt aangekeken tegen bibliotheekdiensten:
The idea of Library 2.0 represents a significant paradigm shift in the way we view library services. It’s about a seamless user experience, where usability, interoperability, and flexibility of library systems is key. It’s about the library being more present in the community through programming, community building (both online and physical), and outreach via technology (IM, screencasting, blogs, wikis, etc.). It’s about allowing user participation through writing reviews and tagging in the catalog and making their voice heard through blogs and wikis. It’s about making the library more transparent through its Web presence and its physical design. We need to make the library human, ubiquitous, and user-centered. This involves a change in our systems, our Web presence, and our very attitudes. It will take a lot of work for a library to be completely 2.0, but the idea should inform every decision made at the library.
Welke functionaliteiten kun je verwachten binnen Library 2.0?
Een groot deel van de functionaliteiten van L2 wordt gevormd door zogeheten “social softwareâ€, zoals WIKI’s, weblogs, rss-feeds, flickr-achtige toepassingen, furl-achtige toepassingen, etc. Eric Sievers, redacteur van Informatie Professional omschrijft het als volgt: “iedereen is zijn eigen journalist, iedereen is zijn eigen fotograaf, iedereen is zijn eigen bibliothecaris, iedereen is zijn eigen encyclopedist, iedereen is zijn eigen boek- of filmrecensent, iedereen is zijn eigen (sociale) netwerkbouwer, iedereen is zijn eigen veilingmeester, iedereen is zijn eigen radio- of tv-station, iedereen is zijn eigen zoekmachine en iedereen zijn eigen software.â€
Sievers heeft de essentie van Web 2.0 duidelijk onder woorden weten te brengen. De gebruiker wordt steeds meer in staat gesteld “in control†te zijn als het gaan om de eigen uitingen dus waarom hier geen gebruik van maken in de bibliotheek? Waarom de gebruiker niet uitnodigen om mee te doen in de bibliotheek en op deze manier nieuwe gebruikers aan je binden?
Michael Casey omschrijft Library 2.0 als volgt: “Library 2.0 is not strictly a tech-driven philosophy. L2 is first and foremost an effort to reach out to those people who, for whatever reason, are not using the services libraries offer.†Een uitwerking hiervan kan zijn dat de bibliotheek voor zowel oude, als nieuwe, gebruikers een plaats zal zijn waar zij, dankzij allerlei nieuwe soorten techniek, kunnen doen wat zij willen doen. Om dit aan gebruikers aan te kunnen bieden is het noodzakelijk dat de bibliotheekmedewerker weet wat “social software†inhoudt en hoe het werkt. Het meest eenvoudige is Instant Messaging, als bibliotheekmedewerkers onderling over werkgerelateerde onderwerpen chatten leren zij vaardigheden die zij in het klantcontact goed kunnen gebruiken. Het lezen, of het onderhouden, van een weblog kan een gezamenlijk initiatief zijn van een aantal bibliotheekmedewerkers. Dit kan zelf zo eenvoudig zijn als het beschrijven van de boeken die men gelezen heeft, het is enkel en alleen bedoeld om de vaardigheden te leren die bij het onderhouden van een weblog horen. Hier moet uiteraard wel ruimte voor zijn binnen de dagelijkse werkzaamheden. Om de gebruiker te kunnen begrijpen is het noodzakelijk om op de hoogte te blijven van de laatste ontwikkelingen, en dat betekent meer dan er alleen iets over lezen of iets over gehoord te hebben. Dat betekent concreet hands-on en uitproberen om te beoordelen wat voor jouw bibliotheek wel of niet werkt.
Wat moet je doen om van L1 naar L2 te gaan?
In het artikel van Michael Stephens (Do Libraries Matter) verwijst hij naar een viertal discussieonderwerpen die plaats moeten vinden in de bibliotheek en vult deze zelf nog aan met drie aandachtspunten.
- the library is everywhere (dus altijd en overal heeft de gebruiker toegang tot de bibliotheek(bestanden))
- the library has no barriers (dus vanuit huis moet het geen probleem zijn om bij de bibliotheekdiensten/bestanden te komen en het gebruik van mobiele telefoons, instant messaging en met een groep aan een pc werken moet mogelijk zijn, als dit niet het geval is gaat de gebruiker ergens anders naartoe)
- the library invites participation (dus laat de gebruiker meehelpen aan het beter toegankelijk maken van de digitale bronnen)
- the library uses flexible, best-of-breed systems (dus maak je gebruik van de beste systemen die aan alle verschillende gebruikers hetzelfde bieden)
- the library encourages the heart (dus de bibliotheek is er om mijn emotionele behoeften aan te vullen door vermaak, informatie en de mogelijkheid om mijn eigen bronnen aan de hoeveelheid bronnen van de bibliotheek te koppelen)
- the library is human (dus de bibliotheek blijft een organisatie met een duidelijk gezicht naar buiten)
- the library recognizes that its users are human too (dus de bibliotheek laat samenwerken toe, doet niet moeilijk over gemakkelijke stoelen en ruimtes om te hangen en te discussi�ren over de studie)
Daarnaast is het zinvol om naar de huidige dienstverlening te kijken en te beoordelen of deze voldoet aan de service die je wilt bieden aan de gebruikers.
Waar is Library 2.0 ontstaan?
Volgens sommigen is L2 een hype die enkele maanden duurt en dan voorbij trekt. Anderen menen dat het niets nieuws is omdat de bibliotheek altijd al open staat voor gebruikers en nieuwe manieren om deze van dienst te zijn. Voor hen die wel enthousiast zijn over L2 is de “sky the limitâ€, er worden bijna dagelijks nieuwe tools en programmaatjes op de markt gebracht die kunnen helpen bij L2.
Het ontstaan van L2 is bijzonder, een aantal bloggers zijn een aantal maanden geleden over het onderwerp gaan schrijven, misschien vanuit een onvrede over bestaande bibliotheken of het gebrek aan verandering. Duidelijk is wel dat deze beweging door veel bloggers wordt opgepikt en er veel over wordt gediscussieerd. Er kan worden verwacht dat een aantal symposia en congressen het komende jaar over L2 zullen gaan. Het laatste woord is namelijk nog lang niet gezegd.
Het gaat er nog steeds om dat de gebruikers in contact wordt gebracht met informatiebronnen, alleen misschien op wat meer verschillende manieren dan we momenteel doen. Dat de nieuwe manieren van dienstverlening worden omschreven als Library 2.0 hoeft geen probleem te zijn, zolang het woord er maar voor zorgt dat er over gediscussieerd wordt en er nieuwe ontwikkelingen plaatsvinden.
Bronnen:
