Van woensdag 30 september tot vrijdag 2 oktober was ik in Parijs voor de Liber Architecture Group Meeting. Deze groep is onderdeel van Liber (Ligue des Bibliothèques Européennes de Recherche – Association of European Research Libraries) en houdt zich bezig met de uitwisseling van ervaringen tussen bibliotheken en architecten binnen Europa om op die manier informatie te verzamelen over nieuwbouw- en herinrichtingsprojecten. Dit doen zij door de organisatie van een tweejaarlijks symposium. Het volgende symposium vindt plaats in Madrid in april 2010.
Het interessante aan het symposium, dat 5 of 6 dagen duurt, is dat het niet alleen lezingen zijn die worden gehouden, maar dat er ook werkbezoeken worden georganiseerd. Zo ook tijdens deze Liber Architecture Group Meeting die plaatsvond om het symposium van volgend jaar voor te bereiden. Met een groep van 9 personen (bijna allemaal directeuren van universiteitsbibliotheken) bezochten wij de Nationale Bibliotheek van Frankrijk in Parijs, de Bibliothèque Sainte-Barbe en de Bibliothèque de la Sorbonne.
Nationale Bibliotheek Frankrijk
Marie de Laubier (curator in charge of the refurbishment program) vertelde ons iets over het verbouwings- en herinrichtingsproject. Het project heeft de naam Richelieu gekregen en is al erg lang bezig. Voor Marie waren er al twee andere projectleiders bezig met dit project.
Momenteel bestaat het gebouw uit 58.500 m2, heeft de bibliotheek een collectie van 13 miljoen boekbanden, 350.000 kranten- en tijdschrifttitels en 20 miljoen items in bijzondere collecties, zijn er verschillende leeszalen en tentoonstellingsruimten, 4 restauratieateliers, 450 medewerkers en heeft de bibliotheek eigen brandweermannen. Het gebouw is in zeer slechte staat, zeker als het gaat om brandveiligheid en toegang voor gehandicapten. Het Richelieu-project omvat drie instituten die in 2016 in een vernieuwd gebouw plaats nemen. Het gaat om het BNF (Nationale Bibliotheek Frankrijk), BINHA (geschiedenis van Frankrijk) en de École des chartes.
Met de verbouwing wil de Nationale Bibliotheek bereiken dat er een betere toegang voor het publiek wordt gegeven, betere werkomstandigheden voor het personeel en betere omstandigheden voor de collectie, maar ook wil zij de diensten voor het publiek uitbreiden – met name een educatief programma voor kinderen waar nu geen ruimte voor is. Om de werkzaamheden uit te kunnen voeren gaat de bibliotheek niet in zijn geheel dicht maar is de bibliotheek in twee zones verdeeld die om beurten worden afgesloten. De architect die de bibliotheek heeft uitgekozen is Bruno Gaudin. Het budget is 200 miljoen euro, wat veel lijkt, maar als je in het gebouw rondloopt merk je dat er veel gedaan moet worden en dat het budget wellicht niet voldoende zal zijn om alle plannen te realiseren.
De verbouwde bibliotheek krijgt twee ingangen, een via de nieuwe hoofdingang en een via de tuin. Ook wordt er nagedacht over creation of common space waaronder een boekwinkel en een café. Ook worden ruimtes die nu nog zijn afgesloten voor het publiek geopend. En de collectie wordt ook aangepakt door het te digitaliseren, de ambitie is om 3 miljoen afbeeldingen per jaar te doen.
Bibliothèque Sainte-Barbe
Na het bezoek aan de Nationale Bibliotheek was het tijd om de Bibliothèque Sainte-Barbe te bezichtigen. De directeur François Michaud vertelde ons over het verbouwingsproject. Omdat ik geen aantekeningen heb gemaakt moet ik even uit mijn hoofd vertellen wat mij is bijgebleven. Het gebouw is pas geleden opgeleverd en zit er nog erg fris en schoon uit.
Het is er heel erg stil. Met François Michaud had ik nog een discussie over deze stilte omdat ook in de algemene ruimten niemand met elkaar aan het kletsen was. Hij vertelde dat het wel gepraat mag worden maar dat dat nog niet is gecommuniceerd en dus houden de studenten zich stil. Er zijn in het gebouw enorm lange zalen met tafels en boekenkasten. Blauw is een kleur die veel wordt gebruikt. De gietvloeren glimmen erg, je moet hier van houden. Vanaf de binnenplaats heb je zicht op alle gebouwen en zie je de studenten de bibliotheek gebruiken. Onder de binnenplaats bevindt zich het depot. Als je op de binnenplaatst staat zie je ook een soort van souterain, dit schijnt in Frankrijk heel gebruikelijk te zijn bij oude gebouwen. In dat souterain zijn hoge ramen, uiteraard voor het licht en is de oorspronkelijk staat van het gebouw hersteld. Dit betekent vloeren van mozaik, kleuren als turquoise en bruin en tochtgaten boven de ramen en deuren. Dit betekent ook dat in de marmeren tafels houten planken zijn geplaatst voor de stopcontacten, zodat studenten met een laptop ook gebruik kunnen maken van deze ruimte. Of hier veel studenten gaan zitten is de vraag, het zal er namelijk in de winter erg koud zijn.
Bibliothèque de la Sorbonne
De volgende dag begon om 9 uur de vergadering. Tot half twee spraken wij over het symposium, het programma, de bezoekjes aan de verschillende bibliotheken rondom Madrid en aanverwante zaken.
Na de lunch kregen wij van Philippe Marcerou een rondleiding in de Bibliothèque de la Sorbonne. Wat mij opviel was dat er bij de ingang van deze bibliotheek beveiligers staan die iedereen die binnenkomt controleren. Studenten laten hun pasje zien en gasten, zoals mijn groep, moeten onder begeleiding naar binnen. Als je in het gebouw rondloopt zie je waarom er wordt verbouwd. Het is oud, brandgevaarlijk en niet langer geschikt om te werken of te studeren. Voor dit project is 28 miljoen euro beschikbaar en de verbouwing zal naar verwachting in 2013 klaar zijn.
Als ik in dit soort gebouwen rondloop en zie wat er allemaal gedaan moet worden dan heb ik bijna medelijden met de projectleiders van deze projecten. Want waar begin je? En hoe omvat je zo’n grote verbouwing? En om nu iedereen die zich hiermee bezighoudt te informeren en te laten delen is het Liber Architecture Group symposium opgezet. Volgend jaar dus in april, in Madrid. Als ik meer informatie heb zal ik die hier delen.
Al met al waren het interessante dagen in Parijs. Zo ontmoette ik de grondlegger van het Learning Centre concept Graham Bulpitt. Zat ik aan tafel met een groot aantal directeuren van Europese universiteitsbibliotheken. En kon ik af en toe Nederlands praten met Sylvia van Peteghem, bibliothecaris van de bibliotheek van de Universiteit van Gent. En kreeg ik vragen als waarom de bibliotheek van de TU Delft al zo snel na de bouw een herinrichting aan het realiseren is. En misschien is 12 jaar na de bouw snel te noemen, maar in mijn ogen is het hard nodig om de wensen van de huidige studenten tegemoet te komen.
