De tweede dag vol werkbezoeken had de focus op de openbare bibliotheken van Helsinki. Harri Annala had in de weken voor mijn komst bijzonder erg zijn best gedaan om een interessant programma samen te stellen. En hij ging ook nog de hele dag met mij mee op stap, introduceerde mij op de verschillende locaties en bleef soms meeluisteren of ging nog even wat werken.
Helsinki City Library
De Helsinki City Library heeft verspreid over de stad 36 filialen en twee mobiele bibliotheken. Best veel. Maar als je je bedenkt dat in Finland een lidmaatschap van de bibliotheek gratis is dan kun je je hier wel iets bij voorstellen. In de Main Library – Pasila ontmoette ik (van voor naar achter op de foto) Maija Berndston (Library Director), Maria Repo (Pedagoginen Informaatikko), Pirjo Lipasti (Project Planner) en Kristina Virtanen (Project Manager).
En in plaats van dat ik naar hun luisterde, luisterden zij naar mij. Zij waren namelijk reuze nieuwsgierig naar het Library Learning Centre en het gebouw van de bibliotheek van de TU Delft. Dus na een korte presentatie kwamen zij dan toch eindelijk aan het woord en kon ik hen uithoren. Over de nieuwbouwplannen (nieuwe bibliotheek gereed in 2017) en de verschillende projecten.
Allemaal vanuit de visie:
The boundless Library – a source of enlightenment and inspiration throughout your life
Na de meeting nam Kristina mij mee de bibliotheek in. Een bijzonder gebouw dat in het midden staat van een kantorenwijk net buiten Helsinki. Dat mensen het gebouw kunnen vinden…. blijkbaar wel want het was best druk op de vroeg vrijdagmorgen.
Midden in het gebouw staat een kunstwerk, the lifecycle of the library. Binnen het Library Learning Centre project in Delft hebben wij het ook over de levensloop van de bibliotheekgebruiker met als kreet daarvoor the Centre of Belonging. En hier in Helsinki stond dus een kunstwerk dat deze levensloop erg mooi laat zien, beginnend bij een baby onderaan de stapel boeken en eindigend met een hele oude man boven op de stapel.
Vanwege de nieuwbouw bezoekt Kristina met een groep van ongeveer 40 collega’s in september Nederland. Op het programma staan dan Amsterdam en Delft en wij hebben het nu zo geregeld dat ik ook dan een presentatie geef over het Library Learning Centre.
Library 10
De tweede bibliotheek op deze dag was de bibliotheek met een wel heel bijzondere naam, namelijk Library 10. Ik had al veel over deze bijzondere bibliotheek gehoord en ik moet zeggen, wouw, wat een concept, wat een succes en wat fijn dat het nog steeds bibliotheek heet, ook al is het veel meer dan dat alleen. In minder dan 10 minuten ging de manager van Library 10 – Kari Lamsa – door een powerpresentatie, hij had een beetje haast omdat hij wilde dat ik de bibliotheek nog kon zien voordat de bezoekers kwamen. De ruimte is namelijk beperkt en het aantal bezoekers groot en Kari wilde mij de gelegenheid geven om wat plaatjes te schieten.
Wat mij in het bijzonder bij is gebleven aan de presentatie is de slide met deze tekst:
When other Libraries just start planning, we have already made mistakes!
Bij Library 10 houden ze ervan om dingen uit te proberen, werkt het dan zorg je ervoor dat andere bibliotheken het overnemen, werkt het niet dan stop je er gewoon weer mee. Een kwestie van doen dus!
Het helpt dat de medewerkers van Library 10 erg jong zijn (bijna allemaal onder de 40) en dat zij voor het overgrote deel niet uit het bibliotheekvak komen. Librray 10 is namelijk een plek waar je kan werken als je geen zin hebt in de dienstplicht die nog steeds geldt in Finland of als je mee wilt doen aan een herintegratieproject.
Een interessante discussie had ik met Kari over het begrip huiskamer. De sfeer van een huiskamer wilden zij namelijk in het begin creeren maar daar zijn zij vanaf gestapt. In Delft willen wij ook een huiskamersfeer creeren dus ik was erg benieuwd waarom zij in Helsinki hadden besloten dit niet langer te willen. Het zit zo, in Finland is de huiskamer een ruimte voor speciale gelegenheden, voor intieme vrienden of bezoek dat je erg goed kent en een ruimte waar je eigenlijk niets doet behalve een beetje zitten, televisie kijken en misschien wat kletsen. De keuken daarentegen is een ruimte waar het gebeurd. Hier vindt de actie plaats, hier wordt gewerkt en gediscusieerd, hier ben je creatief. En dat is de sfeer die Library 10 wil uitstralen. Dus geen huiskamer maar een keuken, of een werkruimte in plaats van een huiskamer. In Nederland is het vaak zo dat de keuken samen met de woonkamer een ruimte is en dus is het logisch dat wij denken aan een huiskamer als wij een gezellige sfeer willen creeren waar tegelijkertijd van alles gebeurd.
En dan de ruimte. Volgepakt met kasten vol muziek en ook wat boeken. Werkplekken met pc’s die je gewoon mag gebruiken (op verzoek van de gebruikers zo opgesteld dat de gebruiker met zijn rug naar een muur zit) en informatiebalies waar de gebruiker niet anders kan dan naast de medewerker te zitten als hij/zij een vraag heeft. Of hij/zij moet blijven staan. Maar voor de balie plaatsnemen is geen optie. Wij noemen dit in Delft de hip-to-hip librarian. En het werkt. Oke sommige mensen houden er niet van om zo dicht naast iemand anders te zitten die zij niet kennen maar voor het overgrote deel hebben de gebruikers geen probleem en vinden zij het fijn als zij de medewerker kunnen helpen met het invoeren van de zoekvraag. Zeker met muziek wil je nog wel eens een naam van een zanger of band verkeerd spellen. En wat ook blijkt is dat soms de gebruiker veel meer weet dan de medewerker en zo helpen zij elkaar.
En dan niet te vergeten de Laptopdokter, voor al je vragen over de laptop, van software tot hardware. Hier stel je de vraag en krijg je gewoon een antwoord. Als het langer duurt dan het half uur dat je kan reserveren mag je gewoon terugkomen. Bij Library 10 geven zij pas op als de vraag beantwoord is. Ook hebben ze bij Library 10 laptop clubs, waar groepjes ouderen samenkomen en korte lessen krijgen over het gebruik van de laptop. De gebruikers brengen de onderwerpen in en soms gebeurd het dat zij elkaar helpen zodat Library 10 alleen faciliteert. Library 10 werkt hiervoor samen met het aan de overkant gesitueerde Meeting Point dat meer is ingericht op ICT voorzieningen. Bij het Meeting Point kreeg ik een korte uitleg van Paula Laaksonen die deze week ook een presentatie geeft op de Next Library Unconference in Aarhus.
Nog even terug naar Library 10. Gelegen naast het station dus forenzen komen vaak snel nog even binnen om iets te lenen of iets op te halen, bijvoorbeeld een boek dat zij gereserveerd hebben. Als je een item reserveert dan heb je 7 dagen de tijd om het op te halen. De bibliotheken in Helsinki en omstreken horen allemaal bij de zogeheten Helmet bibliotheken die gebruik maken van een catalogus en een logistieke oplossing. Je mag de geleende items dus ophalen waar je wilt en wegbrengen waar je wilt. Ik wil dat ook in Nederland!
Maar niet alleen boeken, films of cd’s kun je huren bij Library 10, ook muziekinstrumenten om hiermee in een opnamestudio muziek te maken. Cd’s met muziek van de gebruikers kun je in de bibliotheek beluisteren. Vaak zijn er ook optredens die allemaal live worden gestreamd. En ze hebben een eigen radiostation.
En als klap op de vuurpijl is bijna al het meubilair verrijdbaar. Wil je dus een tafel en een stoel ergens anders neerzetten dan kan dat gewoon wat er voor zorgt dat de bibliotheek er elke avond heel anders uitziet dan ‘s morgens toen de bibliotheek open ging. Opklapbare tafeltjes zorgen ervoor dat je ze makkelijk in elkaar kan schuiven als je de ruimte nodig hebt voor een lezing of een karaoke wedstrijd.
Zoals ik al zei, WOUW!
En had ik al vertelt over de Information Gas Station en de mobiele bibliotheek. Deze laatste (een bus) staat op alle muziekfestivals in het land en past zich qua inrichting aan aan de stijl van het festival. De Information Gas Station is een offline en online oplossing waar je al je vragen kan stellen. De offline oplossing is een brandstofvat dat meegenomen wordt en bijvoorbeeld midden in de stad wordt gezet. Laptop er op, internetverbinding en iemand die jouw vraag kan beantwoorden in de buurt van het station en klaar.
Het was dat Harri mij het Meetingpoint en een openbare bibliotheek in Espoo wilden laten zien en dus gingen wij weer verder. Maar ow wat had ik graag nog even willen rondhangen in Library 10 om net als dit meisje lekker een boek te lezen in een inspirerende omgeving.
Het was dus tijd om een bezoek te brengen aan Espoo oftewel de Entresse Library.
Espoo City Library / Entresse Library
Net geopend op 1 april, dus het nieuwste van het nieuwste. In een winkelcentrum, zoals wel vaker in Finland. Blijkbaar doen bibliotheken en winkelcentra het erg goed samen.
Bij binnenkomst valt direct al een ding op, wat een grote open ruimte! (ruim 2700m2) Hier geldt de ruimte is voor de gebruiker. Waarbij de ruimte voor 50% is gereserveerd voor kinderen, jongeren en muziek en voor 50% voor volwassen en boeken. Maar slechts vijf van de twaalf medewerkers hebben een eigen kantoor. Vergaderen doen ze hier gewoon op de werkvloer, dus midden in de bibliotheek en ook lunchen. Want in deze bibliotheek mag je geluid maken en eten en drinken. En de medewerkers dragen bedrijfskleding. Een giletje met achterop een ikoon, een vraagteken voor alle vragen en een lachend gezicht speciaal voor de jongeren en kids.
In het midden van de ruimte is een open podium dat je kan reserveren voor wat je maar wilt. Ook is er een blauwe half doorzichtige kubus met de naam Soppy waar je in rust kunt studeren. En een gameroom. Hier staan een Xbox, een PS3 en een Wii en zijn er games te spelen die elke maand geselecteerd worden. Als het druk is mag je maar een half uurtje gamen en je moet altijd je schoenen uitdoen.
Over gamen gesproken. Toen ik er was scheen buiten de zon maar de kids wilden binnen achter de computer dingen doen of een spelletje schaak spelen. Maar dat was dus niet de bedoeling en de kids werd gevraagd om naar buiten te gaan. Veel begreep ik er niet van tot Harri uitlegde dat de mooie dagen in Finland schaars zijn en dat het zomerseizoen erg kort is. Ze willen dat de kids van elk moment dat zij buiten kunnen spelen genieten, er is in de wintertijd nog genoeg tijd om binnen te zitten als het vroeg donker wordt en regent. Overigens heeft deze bibliotheek een heel mooi plein waar de kids kunnen spelen en waar zij activiteiten kunnen doen met leeftijdsgenoten die speciaal door de bibliotheek tijdens de zomer in dienst worden genomen.
Ik was onder de indruk van het gebruik van de ruimte, van het nummertjes apparaat aan het begin van de bibliotheek en van de fairytellingroom op de jeugdafdeling. Ik was ook onder de indruk dat het in deze bibliotheek de normaaltste zaak van de wereld is dat de medewerker zijn ruimte afstaat aan de gebruiker. En de bedrijfskleding, subtiel maar erg effectief.
En dan denk je dat ik wel genoeg bibliotheken heb gezien op een dag. Maar nee hoor. Harri had mij aan het begin van de dag een OV-kaart laten kopen. Deze was 24 uur geldig en hiermee kon ik met alle openbaar vervoer die ik wilde. Ook met de ferry die naar een eiland met een fort er op zou gaan. En ook op dit eiland was een bibliotheek te vinden. En een mevrouw die lekker in het zonnetje aan het lezen was.
De dag begon vroeg met de treinreis naar Almere. Na een wandeling van ongeveer 5 minuten kwamen wij aan bij de bibliotheek. Deze is nog gesloten en dus bellen wij aan bij de dienstingang. Allerhartelijkst worden wij ontvangen door Frank Groothuis en Peter Nugteren. Om bij de ruimte te komen waar het gesprek zal plaatsvinden lopen wij langs de maquette van de nieuwbouw van de OB Almere. Een bijzonder gebouw met – als het af is – een bijzondere inrichting. Ik kan niet wachten om het gebouw af te zien, maar dat duurt nog een jaartje (als alles goed gaat). Op